تحلیل و بررسی عملکرد نماد اعتماد الکترونیکی

چندین سال از وجود و تاسیس سایت نماد اعتماد الکترونیکی میگذرد . سایتی که گفته میشود قرار است به ما آرامش و اعتماد را در خرید های اینترنتی خود ارائه دهد . در این چند ساله هنوز نماد اعتماد اتفاقات زیادی رخ داده و خوب یا بد میخواهیم تعدادی از آنها را بر اساس تجربیات شخصی بررسی کنیم . خوشحال میشویم که شما نیز در این بحث شرکت کنید و از تجربیات خود برای ما بگویید .

تولد یک نماد

زمانی بود که هنوز کسب و کارهای اینترنتی مانند امروزه فوران نکرده بودند و پرداخت های اینترنتی درصد کمی از پرداخت ها و انتقال پول در میان خود داشتند . پس از مدتی افرادی سوء استفاده کننده اقدام به فروش محصولاتی کردند که واقعا وجود نداشت . روال کار به این صورت بود که شما پرداخت را انجام میدادید و کالای خود را ( چه به صورت فیزیکی و چه به صورت مجازی ) خرید میکردید اما چیزی به دست شما نمیرسید . در آن زمان پیگیری را میشد انجام داد اما دردسرهای خاص خود را داشت . باید با مراجعه به دادگاه و پلیس فتا درخواست شکایت خود را داد و مراحل را سپری کرد ، حتی برخی اوقات هزینه تشکیل پرونده و شکایت بیشتر از هزینه پرداختی بود . در نهایت بیخیال ادامه ماجرا میشدیم .

وزارت بازرگانی در زمان وقت تصمیم گرفت تا سامانه ای تاسیس کند تا به کسب و کارهای اینترنتی سر و سامان ببخشد . مجوزی مانند جواز کسب مغازه های معمولی در سرتاسر شهر ها به آنها ارائه دهد . شاید با این کار کمی تخلفات اینترنتی کمتر شود . در ابتدای کار شما باید درخواست خود را در سامانه نماد اعتماد ثبت میکردید و برای هر سایت با کاربر جداگانه ای ثبت نام میکردید . اولین شرط گرفتن نماد ارائه سند منزل مسکونی و یا تجاری و همچنین جواز کسب معتبر مربوط به فعالیت شما بود .

پس از آن طی چک لیستی سایت شما بررسی میشد که دامنه در whois باید به نام شما باشد و اطلاعات آدرس و تماس شما حتما باید در سایت شما قرار گیرد . کلیات کار و هدف از ایجاد این سامانه بسیار خود بود . زیرا به مردم کمک میکرد که بدانند از کدام سامانه میتوانند خرید انجام دهند . اما در برخی از قسمت ها ، مراحل برای مدیران سایت اذیت کننده بود .

مدیر سایت باید در صورتی که منزل مسکونی داشت ، سندی همراه با اطلاعات آپلود میکرد که آن سند حتما باید مربوط به شخص صاحب سایت و یا یکی از بستگان درجه یک آن شخص میبود . تا اینجای کار نیز منطقی بود اما در برخی افراد و صاحبان سایت که دارای منزل مسکونی قدیمی بدون سند بودند این کار را سخت میکرد.

پس از آن باید شخص صاحب سایت به دفتر اسناد رسمی مراجعه میکرد و یک فرم تعهد نامه به همراه گواهی امضا پر میکرد که اعلام میکرد به قوانین جمهوری اسلامی ایران پایبند بوده و در صورت هر گونه تخلف تمامی مسئولیت های آن با خودش میباشد . این روش نیز بسیار خوب بود و دست این سامانه را برای اقدامات بعدی باز میگذاشت اما ایراداتی داشت . به عنوان مثال شما باید فرم ها را پر کرده و آن را با پست به دست این سامانه میرساندید که این خود نیز زمانبر بود . بعنوان مثال گرفتن یک نماد در حالت معمولی ممکن بود به صورت میانگین از ابتدای ثبت نام تا زمانی که همه موارد حل میشود و شما نماد میگیرید تا یک ماه طول بکشد . در این حالت اگر سایت شما به صورت فروش ویژه در یک زمان خاص نیاز داشت باید حداقل یکماه قبل اقدام میکردید و پس از دریافت نماد تازه به سراغ گرفتن درگاه اینترنتی میرفتید .

زمانبر بودن فرآیند کار مشکل سامانه نماد اعتماد اولیه بود . حتی در این میان تاخیر در پاسخگویی کارشناسان نیز زمان بیشتری از شما میگرفت .

سوء استفاده نماد

یکی از اقدامات نماد اعتماد الکترونیکی که سر و صدای زیادی در میان صاحبان سایت های فروش اینترنتی کرد ، اقدام به تبلیغات اینترنتی درون سایت های دارای نماد اعتماد بود . برای چند ساعت در اوج مصرف بازدید کاربران در سایت هایی که دارای نماد بودند در کنار نماد اعتماد تبلیغی از یک سایت دیگر به کاربران نمایش داده شد . کاری که در واقع باعث سلب اعتماد صاحبان سایت به این سامانه شد . فکر کنید شما هزینه برای دریافت یک نماد و قرار دادن درون سایت خود میکنید ، سپس آن نماد هم از سایت های دیگر هزینه تبلیغات دریافت میکند و تبلیغ را درون سایت ها قرار میدهد .

پس از چند ساعت و با بالاگرفتن اعتراضات این تبلیغ برداشته شد . میتوان گفت این اولین و آخرین تبلیغات عمر سامانه نماد اعتماد الکترونیکی درون سایت ها بود .

ترفند سایت ها برای نماد جعلی

برخی از سایت های متخلف اقدام به قرار دادن نماد جعلی درون سایت خود کردند . ساده ترین حالت کپی کردن تصویر خام نماد اعتماد بود و در مراحل پیشرفته با کلیک کردن روی تصویر نماد ، صفحه پاپ آپ به کاربر نمایش داده میشد که در واقع اطلاعات جعلی مربوط به صاحب سایت درون نماد بود . چیزی که بازخورد زیادی داشت و اقدامات لازم سامانه مذکور را در پی جلوگیری از آن به همراه داشت .

تحول نماد اعتماد الکترونیکی

سامانه جدید نماد اعتماد راه اندازی شد و کاربران این فرصت را داشتند که درون سامانه جدید ثبت نام کنند و اطلاعات سایت خود را به سامانه جدید منتقل کنند . در صورتی که تا زمان مقرر کاربر این کار را نمیکرد نماد وی باطل و باید مجددا درون سامانه جدید ثبت نام و با سپری کردن تمامی مراحل از اول اقدام به دریافت نماد اعتماد الکترونیکی میکرد .

پس از گذشت زمانی نه اندک و نه طولانی تحولاتی در زمینه دریافت نماد اعتماد رخ داد . کاربر دیگر نیاز نبود که به دفترخانه های اسناد رسمی مراجعه و تعهد نامه را ثبت کند . ( فکر کنید تا آن زمان دفترخانه ها چقدر هزینه از صاحبان سایت های فروشگاهی بابت همین تعهدنامه و گواهی امضا دریافت میکردند ! ) با این کار کسب و کار دفترخانه ها در این مورد کساد شد . سایت نماد اعتماد کار دیگری نیز انجام داد که کمک به کسانی بود که دارای منزل مسکونی قدیمی بودند . با پرداخت 35 هزار تومان یک برگه درب منزل یا مکان تجاری صاحب سایت ارسال میشد که دارای یک کد اعتبار سنجی بود . با این کد آدرس شما تایید میشد . این کار روش مناسبی بود اما به نسبت یک برگه این مبلغ هزینه زیادی بود که باید شخص پرداخت میکرد !

تا اینجا همه کارها به دست خود سامانه نماد و در واقع مرکز کسب و کار و تجارت الکترونیکی جدید افتاده بود . اگر به عکس نماد توجه میکردید و همین الان هم آن را نگاه کنید میبینید که تصویر زیر تصویر نماد 5 ستاره وجود دارد که تا آن زمان تنها با دریافت نماد ، یک ستاره از آن روشن میشد . این سامانه اقدام بحث برانگیز دیگری انجام داد و ستاره دوم را به سایت هایی اختصاص داد که دارای SSL بودند و از تاریخ SSL آنها نیز حداقل 6 ماه باقی مانده بود . مورد بحث برانگیز اینجا بود که در وبسایت و پنل کاربری اینماد در بخش مربوط به ستاره دوم آدرس سایتی بود که SSL را به سایت های اینترنتی میفروخت . این خود به نوعی تبلیغ محسوب میشد که باعث شد سایت مربوطه از قبال همین خواهان نماد دوستاره پولی عجیب کاسب شود !

در آن زمان SSL رایگان Let’s Encrypt عرضه شد که مورد تایید گوگل و اکثر کنترل پنل ها بود اما نماد آن را به دلیل زمان سه ماهه قبول نمیکرد . البته ممکن است دلیل این قبول نکردن کساد شدن کار سایت فروش SSL مورد نظر بوده باشد !!

برای شخص بنده پیش آمده بود که درخواست هایی به کارشناسان بابت همین نماد دوستاره داشتم که متاسفانه پاسخ تکراری به من میدادند . دلیلی ندارد که یک SSL که به صورت خودکار هر سه ماه یکبار تمدید میشود را رد کنند . زیرا به دلیل رایگان بودن این SSL سایت ممکن است تا زمان باقی بودن در اینترنت با HTTPS باز شود اما در سایت هایی که SSL میخرند ، شاید پس از اتمام زمان یکساله صاحب سایت از ادامه این کار منصرف شود .

افزودن شکایات به اینماد

دلیل پیدایش نماد جلوگیری از کلاه برداری و خرید آسان و مطمئن از سایت های اینترنتی بود . با وجود راه اندازی این سامانه باز هم کلاه برداری و تحویل ندادن جنس صورت میگرفت . این اتفاق برای خود من هم رخ داده بود . شخصا ملاک خرید از سایت های اینترنتی داشتن نماد اعتماد الکترونیکی قرار میدادم اما از یکی از سایت هایی که دارای این نماد اعتماد بود ضربه خوردم . کالای مجازی را خرید کردم که متاسفانه آن را هیچوقت تحویل نگرفتم .

پس از این اتفاق متوجه شدم که سامانه شکایات سایت نماد اعتماد راه اندازی شده و قبل از ثبت شکایت طی تماس تلفنی با کارشناسان این مرکز این خبر خوب را دریافت کردم که حتما به حق خود میرسم و به دلیل عدم دریافت سرویس هزینه پرداختی به من برگشت داده میشود .

ایرادی که در سامانه ثبت شکایات وجود داشت این بود که کاربر شکایت کننده در سامانه در صورت عضویت قبلی برای گرفتن نماد باید حتما و با یک ایمیل دیگر و غیرتکراری ثبت نام انجام میشد . این یک مشکل بزرگ دیگر محسوب میشد . در صورتی که بخواهیم سامانه ای جامع درست کنیم ، باید تمامی قسمت ها در یک سامانه وجود داشته باشد .

پس از ثبت شکایت نیز جواب قانع کننده ای از فروشنده دریافت نشد و پس از حدود یک هفته از طرح شکایت و با تماس با مرکز نماد آب پاکی روی دست بنده ریخته شد . کارشناسی که با بنده صحبت کرد اعلام کرد که مبلغ پرداختی چقدر بوده و پس از شنیدن اینکه مبلغ زیر 100 هزار تومان بوده گفت بیخیال شکایت شو ، چون باید خیلی بیشتر از این مبلغ هزینه کنی و در آخر هم ممکن است به چیزی که میخواهی نرسی !

در آن لحظه متوجه شدم که باید در زمانی که بحث شکایت را قبل از ثبت به صورت تلفنی سئوال پرسیدم ، اول مبلغ پرداختی را اعلام میکردم تا شاید بهتر به من توصیه و انصراف از شکایت اعلام میشد . بالاخره مواردی باید تجربه شود . جالب اینجاست که سایت متخلف هنوز هم فعال است و حتی فیلتر هم نشده است . احتمالا دوستان توجهی به این مورد که قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود ندارند !

آخرین تغییرات اینماد

اینماد در آخرین تغییرات انجام شده در سامانه خود بحث اعتبار سنجی آدرس را با قرارداد با یک شرکت واسطه دیگر انجام داده که جالب است در صورتی که نماد به نام یک شخص دیگر باشد و آدرس و شخص گیرنده نماد اعتبار سنجی فرد دیگری باشد اصلا توجهی به این مورد هم انجام نشده است ! برای این اعتبار سنجی هزینه ای حدود 19 هزار تومان پرداخت میشود .

در تغییر بعدی که رخ داده است حق اشتراک از صاحبان کسب و کار برای عضویت در سامانه اینماد دریافت میشود که این مبلغ برای دو سال 175 هزار تومان میباشد . هزینه ای که به ناچار صاحبان کسب و کار باید پرداخت کنند . چیزی شبیه به هزینه ای که فرد صاحب مکان تجاری برای دریافت جواز کسب باید پرداخت کند و البته به ادارات جداگانه و چیزی حدود 1 میلیون و نیم . البته در دو حالت خدمات خاصی به صاحب کسب و کار ارائه نمیشود . به گونه ای میشود گفت حق نمایش لوگو نماد در سایت این مقدار است .

در برخی کسب و کارها ارائه مجوز الزامی بوده و در برخی دیگر نیازی به ارائه مجوز نمیباشد . باید دید این تصمیم ناگهانی برای دریافت حق اشتراک آن هم به مبلغ 175 هزار تومان باعث میشود کسب و کارهای صنف پرداخت یار این فرصت را داشته باشند تا در ارائه هر چه بیشتر خدمات خود و جذب مشتری بیشتر عرض اندامی داشته باشند یا خیر .

به نظر من این سامانه هنوز جای کار زیاد دارد و باید خدمات خود را به صاحبان کسب و کار و خریداران از این مجموعه ها بیشتر کند . اگر به دنبال دزدی و کلاه برداری کمتر هستیم بیاید قوانین سخت گیرانه تری را اعمال کنیم . هم بانک ها و هم این سامانه . اگر مانند قوانین سخت گیرانه پی پال عمل کنیم باعث میشود کلاه برداری ها نیز بسیار کمتر شود . البته باید این مورد را نیز لحاظ کرد که افراد سوء استفاده کننده در هر حالتی به دنبال روزنه ای برای پیشبرد اهداف خاص خود هستند .

نظر شما در اینباره چیست ؟ ما در این مطلب سعی کردیم در مورد سامانه نماد اعتماد الکترونیکی و تغییرات آن از ابتدا تا کنون خدمت شما توضیح دهیم . اگر شما تا کنون نماد اعتماد برای سایت خود دریافت نکرده اید و یا جدیدا اقدام به دریافت نماد کرده اید حداقل اکنون میدانید در گذشته روال کار به چه صورت بوده است . خوشحال میشویم نظرات خود را با ما در میان بگذارید و از تجربیات خود با ما سخن بگویید . حتی میتوانید پیشنهاد دهید که با انجام چه کارهایی سامانه نماد اعتماد کامل تر خواهد شد .